شدت مصرف انرژی:
یکی از شاخصهای بررسی کارایی مصرف انرژی است. این شاخص با تقسیم واحدی از انرژی بر واحدی از تولید ناخالص داخلی به دست میآید. بالا بودن شدت مصرف انرژی نشانگر مصرف بیشتر انرژی است. مثلاً اگر شدت مصرف انرژی در کشور الف دو برابر کشور ب باشد یعنی کشور الف برای تولید میزان برابری کالا و خدمات دو برابر کشور ب انرژی مصرف کردهاست. شدت مصرف انرژی در ایران ۹ برابر ژاپن و نروژ، ۷ برابر کشورهای پیشرفته اروپایی، ۳ برابر عربستان سعودی و ۴ برابر ترکیه و متوسط جهان است.
مدیریت مصرف در بخش کشاورزی:
هدف این برنامه، بهینه سازی در مصرف انرژی الكتریكی در بخش كشاورزی و كاهش پیك بار و نیز اصلاح منحنی مصرف شبكه به این وسیله می باشد . یكی دیگر از مزایای این طرح جایگزینی انرژی الكتریكی به جای سوخت مایع می باشد كه از دید اقتصاد ملی از اهمیت بسزایی برخوردار است .
۲۰ ساعته كردن چاه های كشاورزی برقدار موجود:
با اجرای این طرح بر روی كلیه چاه های برقدار موجود معادل ۱۵۰۰ مگاوات از پیك بار شبكه آزاد می شود كه با توجه به ضریب تلفات بالای شبكه بخصوص در ساعات پیك بار این رقم معادل با آزاد سازی یك نیروگاه بزرگ (حدود ۲۰۰۰ مگاواتی) خواهد بود و سبب عدم نیاز به سرمایه گذاری به میزان قابل توجه در بخش تولید و انتقال خواهد شد . همچنین کشاورزان با اجرای این طرح ازمزایای مختلفی همچون رایگان بودن برق در بقیه ساعات شبانه روز بهره می گیرند.
برقدار كردن ۲۰ ساعته چاه های كشاورزی دیزلی:
با توجه به منحنی مصرف ۲۴ ساعته بار در شبكه سراسری كه دارای ضریب بار حدود ۶۱% میباشد ، در صورتیكه كلیه چاههای كشاورزی دیزلی بصورت ۲۰ ساعته برقدار شوند ، ضمن صرفه جویی حاصل از جایگزینی سوخت مایع با انرژی الكتریكی (سوخت گاز در نیروگاهها) كه سالانه معادل ۵۰۰ میلیون دلار خواهد بود ، باعث افزایش ضریب بار شبكه تا میزان تقریبی ۷۰% خواهد شد كه بدلیل استفاده از ظرفیتهای منصوبه در ساعات كم باری سبب كاهش قیمت تمام شده انرژی الكتریكی در ساعات مذكور خواهد شد .
اصـلاح و افزایش راندمان تجهیزات نصب شده موجود بر روی چاههای كشاورزی:
بخش عمده ای از تجهیزات نصب شده بر روی چاهها دارای رانـدمان بسیـار پائـیـن می باشند بطوریكه میتوان در طی یك برنامه زمان بندی شده نسبت به اصلاح راندمان تجهیزات به كمك روشهای زیر اقدام نمود :
الف- حذف سیستم شفت و غلافتی و استفاده از پمپهای شناور
ب – استفاده از پمپها و موتورهای با راندمان بالاتر و استاندارد
چنانچه اصلاح راندمان تجهیزات مذكور صورت پذیرد و با فرض اینكه طرح بر روی ۵۰% از چاههای موجود اجرا گردد ، با بهبود راندمان هر حلقه به میزان ۲۰% مجموعاً شاهد كاهش دیماند مصرفی و كاهش انرژی مصرفی به میزانهای ۱۵۰ مگاوات و ۸۰۰ میلیون كیلووات ساعت خواهیم شد .
مدیریت مصرف در بخش خانگی:
امروزه تقریباً اکثر وسایل خانگی با برق کار می کنند که برخی از آنها به ویژه دستگاه های قدیمی معمولاً برق بیشتری مصرف می کنند ، ولی این باعث نمی شود که فکر کنیم دستگاههای جدید اساساً کم مصرف هستند.
تفاوت مصرف برق بین مدلهای مختلف بعضاً بسیار زیاد است، به همین دلیل قبل از خرید وسایل جدید حتماً از چگونگی مصرف برق و کارآئی آن از طریق برچسب انرژی و اینکه آیا دستگاه مورد نظر برای شرایط آب و هوائی محل سکونت شما مناسب است یا خیر کسب اطلاع نمائید.
استفاده زیاد از وسائل برقی در ساعات اوج بار، باعث اختلال در شبکه و ایجاد خاموشی، و یا صدمه دیدن وسائل برق می شود.
لذا توصیه می گردد حتی الامکان در زمان اوج بار شبکه از لوازم خانگی پر مصرف مثل جارو برقی- اتو- ماشین لباسشویی و . . . استفاده ننماییم.
1-برچسب انرژی:
برچسب انرژی برچسبی است که روی محصولات مورد استفاده در ساختمانها نصب میشود و نشاندهنده کیفیت محصولات از نظر مصرف انرژی است. در این پرچسب که برای وسیلههای انرژیبر به کار میرود، شاخص مصرف انرژی وسیله با استفاده از حروف لاتین A تا G مشخص میشوند که هر حرف دارای رنگی مخصوص به خود از سبز تا قرمز است. در بعضی از لوازم خانگی مصرف انرژی بهتر از رتبه A می باشد، بطوري كه بازه هاي انرژي مربوط به رتبه بندي A ديگر جوابگوي نمونه هاي جديد نمي باشد و در واقع اكثريت نمونه هايي كه در بازار براي فروش وجود دارند بر اساس الزامات برچسب مصرف انرژي داراي مصرف انرژي بسيار كمي مي باشند. به همين دليل رتبه هاي انرژي توسعه پيدا كرد و رتبه هايي با بازدهي بيشتر دربالاتر از رتبه مانند A+ ، A++ و یا A+++ به اين برچسب اضافه گرديد.
با استفاده از برچسب میتوان بازدهی وسایل گوناگون را مقایسه کرد. در این برچسب افزون بر رتبه مصرف انرژی، نام محصول، نام کارخانه تولیدی، مدل محصول و آرم موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران دیده میشود. همچنین در برخی از برچسبها ممکن است برخی از شاخصهای مورد نظر مصرفکنندگان نیز نوشته شود.
2- روشنایی:
روشنايي ساختمان يکي از بخش هاي عمده مصرف کننده انرژي الکتريکي در ساختمان ميباشد که پتانسیل بالایی جهت اجرای راهکارهاي بهینه سازی مصرف انرژی دارد.
برخی از راهکارهای بهبود روشنایی عبارتند از:
1- میزان روشنایی محیطی را می توان کاهش داد یا برای تامین آن بر نور طبیعی تکیه کرد..
2- از سیستم های کنترل روشنایی باید استفاده شود تا لامپ ها را زمانی که روشنایی الکتریکی نیاز نیست و افراد محیط را ترک کرده و یا نور طبیعی کافی است، کم نور یا خاموش کنند.
3- انتخاب تعداد لامپ های هر فضا با توجه به شدت روشنایی مورد نیاز هر فضا
4- میزان نوردهی هر لامپ کم مصرف 11 وات معادل لامپ 60 وات معمولی و هر لامپ 18 وات کم مصرف معادل لامپ 100 وات رشته ای میباشد.
5- با توجه به اینکه تقریبا 95 درصد انرژی مصرفی لامپ رشته ای به گرما تبدیل میشود لذا استفاده از لامپ رشته ای خود مانند استفاده از یک دستگاه هیتر کوچک می باشد و در زمانهایی که هوا گرم می باشد، گرمای لامپ نیز به گرمای محیط اضافه خواهد شد و بنابر این نیاز به استفاده از سیستم های سرمایش افزایش یافته و خود مصرف برق و انرژی را افزایش داده و هزینه مربوطه نیز دوچندان خواهد گردید.
6- با خرید لامپ کم مصرف امکان تنظیم رنگ نور دلخواه خود را ( با ترکیب تعداد مختلف از لامپهای آفتابی و مهتابی ) خواهید داشت.
7- در انتخاب و خرید لامپ کم مصرف لازم است از لامپ شرکتهای معتبر و شناخته شده که دارای کیفیت بالایی هستند و دارای ضمانت نامه نیز میباشند استفاده گردد.
8- پس از روشن شدن ، در حدود 4 دقیقه طول خواهد کشید تا لامپ کم مصرف حداکثر شار نوری خود را تولید کند، به منظور داشتن حداکثر شار نوری توصیه میشود لامپ کم مصرف به صورت آویز نصب گردند.
9- مقدار روشنایی محیط را متناسب با دقت مورد نیاز کارهایتان انتخاب کنید و برای انجام کارهایی مانند مطالعه ، بجای روشن کردن کل محیط از روشنایی موضعی مانند چراغ مطالعه و آباژور و … استفاده کنید.
10- برای انعکاس بهتر نور ، رنگ پرده پنجره ها و رنگ آمیزی سطوح داخلی اتاقها را روشن انتخاب کنید.
11- دقت شود هیچ فضایی بیهوده روشن نماند اگر در اتاق نشیمن هستید آشپزخانه و یا فضای دیگر را بی جهت روشن نگذارید ، همچنین سعی شود از روشنایی تجملی پرهیز گردد.
2-1- لامپهای التهابی (رشتهای):
لامپهای التهابی اولین نوع لامپهایی هستند که در دنیا تولید شدند. از تاریخ شروع تولید آنها بیش از صد سال میگذرد. این لامپها راندمان بسیار پائین حدود ( lum/watt 12) دارند و مقدار زیادی حرارت تولید میکنند. طول عمر پائین (متوسط هزار ساعت) از دیگر معایب این لامپها میباشند که با توجه به معایب ذکر شده این لامپها به هیچ وجه مقرون به صرفه نمیباشند علیرغم اینکه قیمت این لامپها نسبت به سایر لامپهای مشابه پائین است با این حال به دلیل مصرف بسیار زیاد انرژی و انتشار مقدار زیادی حرارت در محیط که باعث تحمیل هزینه مصرف انرژی الکتریکی میشود و نیز به دلیل طول عمر پائین در نهایت هزینه بسیار زیادی را به مصرفکننده تحمیل میکنند.
2-2- لامپهای فلورسنت:
نزدیک به ۷۰ سال از تولید لامپهای فلورسنت میگذرد. این لامپها به دلیل داشتن بهره نوری بالا و رنگ و نور مناسب، یکی از لامپهای اقتصادی برای تامین روشنایی بویژه روشنایی داخلی میباشند. حباب این لامپها با گاز بخار جیوه با فشار کم پر شده است و در اثر تخلیه الکتریکی در گاز بخار جیوه، نور ماوراء بنفش ساطع میشود. این نور در اثر برخورد با لایه پوشش داخلی فلورسانتی به نور تبدیل میشود.
2-3- لامپهای فلورسنت فشرده (کم مصرف):
از نظر عملکرد این لامپها کاملا شبیه به لامپهای فلورسنت هستند و تنها به خاطر اینکه حجم آنها بسیار کوچکتر از لامپهای فلورسنت است آنها را لامپهای فلورسنت فشرده نامیدند. با این حال بدلیل مصرف بسیارپائین انرژی و بازدهی بسیارخوب در مقایسه با لامپهای رشتهای به کم مصرف مشهور شدند. یکی از معایب این لامپها وجود 5-8 میلیگرم جیوه آزاد درون این لامپها است. در واقع قابلیت نورافشانی لامپهای فلورسنت مبتنی بر خواص جیوه است.
توصیه هایی زیر در مورد استفاده از لامپ های کم مصرف حائز اهمیت می باشد:
1- استفاده از لامپهایی که مهر استاندارد و برچسب انرژی دارند
2- در کاربردهایی که فاصلۀ لامپ ( توان کمتر از 65 وات) از افراد کمتر از 30 سانتی متر است از لامپ کم مصرف استفاده نشود. (چراغ مطالعه،چراغ رومیزی و آباژورها)
3- در صورت شکستن لامپ کم مصرف لازم است چند مسئله رعایت شود، ابتدا محیط را باید ۱۵ دقیقه ترک کرد تا بخارات پخش شده در محیط ته نشین شده و وارد سیستم تنفسی نشود. استفاده از ماسک و دستکش برای جمعآوری تکههای لامپهای شکسته ضروری است. دستگاه تهویه مطبوع را نیز سریعاً خاموش کرده و پنجرهها را باز کنید. پنجرهها را باید باز کرد تا هوا جریان یابد و مقداری از بخارات جیوه خارج شود و در نهایت این که به هیچ عنوان از جارو برقی برای جمع کردن ذرات ریخته شده لامپ استفاده نشود. چون خود جارو برقی سبب پخش بیشتر ذرات جیوه در محیط میشود و مشکلات آن را خیلی بیشتر میکند.
بزرگترین خطری که شکستن لامپ کممصرف میتواند به وجود بیاورد بریدگیهای ناشی از تماس با لبههای تیز شیشه یا حباب لامپ در انسان است. خردهشیشهها را باید به روش صحیح جمعکرد و در کیسهای قرار داد. خرده های بزرگ را با دستکش به وسیله کارتن و یا کاغذ و خرده های کوچک تر را با استفاده از چسب 5 سانتی متری جمع آوری نمایید و در آخر با دستمال مرطوب محل را تمیز کنید.
لامپهای کم مصرف 1 تا 5 میلی گرم جیوه دارد و لامپهای فلورسنت معمولی 25 تا 40 میلی گرم جیوه دارد. (آلوده کردن 190000 لیتر آب )
2-4- لامپهای ال ای دی:
لامپهای ال ای دی (LED) در واقع مجموعهای از یک یا چند ال ای دی میباشند که برای بدست آوردن شدت نور و رنگ مورد نیاز با یکدیگر در یک مجموعه قرار داده میشوند و به منظور تامین روشنایی و یا تزئینات مورد استفاده قرار میگیرند. مشخصات منحصر بفرد ال ای دی باعث شده است که این لامپها به سرعت جایگزین سایر منابع تامین روشنایی گردند. مهمترین پارامتر، طول عمر لامپهای ال ای دی می باشد که بین ۵۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ ساعت دارند. این طول عمر قابل مقایسه با طول عمر لامپهای دیگر نمی باشد. از دیگر مزایای لامپ های ال ای دی می توان به مصرف بسیار پایین این نوع لامپ ها، افزایش بازده نوری، عدم پرتوهای مضر مانند اشعه های مادون قرمز و ماورا بنفش، تولید نورهای متنوع و خاص ، نداشتن مواد آلاینده محیط مثل جیوه و سرعت بسیار زیاد در خاموش و روشن شدن اشاره نمود.
نکته :
كارشناسان پيشنهاد مي كنند كه مردم به جاي آن كه فقط به ميزان انرژي مصرفي لامپ ها فكر كنند بر ميزان نوردهي آنها نيز توجه كنند. لومن واحد ميزان نوردهي لامپ است. هرچه ميزان لومن يك لامپ بيش تر باشد نور بيش تري را توليد مي كند. وات، توان مصرفي لامپ است و هرچه وات يك لامپ كم تر باشد، هزينه قبض برق مصرفي شما كم تر خواهد شد.
چنانچه از لامپ رشته اي استفاده مي كنيد، مي توانيد به جاي آن ها از لامپ هاي ال ای دی و يا كم مصرف كه همان لومن را دارند استفاده نماييد تا ميزان مصرف برق شما كاهش يابد.
برچسب انرژي لامپ، حاوي اطلاعاتي مانند شار نوري لامپ برحسب لومن، توان ورودي لامپ برحسب وات و طول عمر لامپ برحسب ساعت است. هموطنان مي توانند با استفاده از اطلاعات برچسب و اطمينان از نشان استاندارد، لامپ مناسب خود را خريداري نمايند. همچنين براي جايگزيني لامپ هاي مختلف موجود مي توان از جدول زير استفاده نمود.
3- سيستم هاي سرمايشي:
۱- ظرفيت برودتي كولرها بايد متناسب با فضاي مورد استفاده وشرايط آب وهوايي (از لحاظ دما ورطوبت) باشد وكولرهاي بزرگتر تنها منجر به اتلاف انرژي الكتريكي ميشوند.
2- كانالكشي كولرها را از كوتاه ترين مسير انجام داده وحتماً ميبايست بوسيله عايق كاري با پشم شيشه يا ديگر عايقها از هدر رفتن سرما در مسير انتقال جلوگيري شود.
3- هر ساله نسبت به تعويض پوشالهاي كولر اقدام كنيد وپيش از فصل گرما نسبت به سرويس آن اقدام نماييد.
4- نصب سايبان بر روي كولرها در پشت بام ها در جهت صرفه جويي انرژي موثر است.
5- از روشن نگه داشتن دائم كولر خودداري كنيد وسعي كنيد حتما” از ترموستات براي كنترل درجه حرارت محيط استفاده نماييد.
6- حتيالامكان از سرمايش موضعي استفاده كنيد يعني دريچه فضاهايي را كه مورد نياز نيستند، مسدود كنيد با اين كار زمان استفاده از كولر كاهش مييابد.
7- كولرهاي گازي از پر مصرف ترين وسايل خانگي هستند لذا در مواقع ضروري و حتي الامكان درساعات غير اوج بار مورد استفاده قرار گيرند.
8- كولرهاي گازي داراي ترموستات تنظيم دما هستند. تنظيم دماي مناسب آن در فصل هايگرم سال بين 24-26 درجه سانتيگراد و در فصل های سرد بین 18 تا 22 درجه سانتيگراد بهترين دما براي محل سكونت است.
9- نصب كندانسور كولرهاي گازي در سايه باعث جلوگيري از اتلاف مقدار قابل توجهي انرژي خواهد شد.
10- در صورت امكان كولرهاي گازي را در مسير باد نصب كنيد زيرا باعث كاهش فشار بر كولروافزايش بازدهي وكاهش مصرف انرژي خواهد شد.
11- براي جلوگيري از خروج سرما اطراف پنجره ها ودرها را با نوارهاي درزگيري عايق نماييد.
12- حتي الامكان درساعات اوج بار از اين وسايل پر مصرف استفاده نكنيد.
13- در هنگام استفاده از وسایل سرمایشی به ازاء هر یک ساعت ، 15 دقیقه آنها را خاموش نمایید.
4- يخچال و فريزر:
1- یخچال فریزر دارای کمترین مصرف با توجه به برچسب انرژی، خریداری شود.
2- يخچال و فريزر متناسب با نیاز و تعداد افراد خانواده انتخاب شود، زيرا اگر يخچال- فريزر ما خالي يا نيمه خالي بماند ، در واقع انرژي را به هدر مي دهد.
3- یخچال و فریزر را در مجاورت دستگاه های گرمازا مثل اجاق گاز، آبگرمكن، شوفاژ و همچنين زیر نور مستقیم خورشید قرار ندهید.
4- از باز و بسته کردن بيهوده در يخچال يا فريزر پرهيز کنيد.
5- هنگامي که يخچال و فريزر بر روي يک سطح تراز و صاف قرار نمي گيرد باعث مي شود که درب يخچال به طور کامل بسته نشده و کارکرد درستي نداشته باشد و در نهايت مصرف انرژي آن افزايش يابد.
6- حداقل سالی دو بار لوله های پشت یخچال و فریزر گرد گیری شود.
7- از کنار هم چیدن و چسباندن ظروف و مواد غذایی در داخل یخچال و فریزر پرهیز کنید.
8- فضای پشت یخچال و فریزر برای گردش هوا باید حداقل به اندازه 20 سانتی متر با دیوار فاصله داشته باشد.
9- از گذاشتن هر گونه پارچه بر روی طبقات یخچال باید جداً پرهیز کنید.
10- تنظیم صحیح ترموستات یخچال و فریزر نقش بسیار مهمی در کاهش مصرف انرژی این وسایل خواهد داشت. لذا توصیه می شود ترموستات فریزر را بین 15 تا 18 درجه سانتی گراد زیر صفر و ترموستات یخچال را بین 3 تا 4 درجه بالای صفر تنظیم نمایید.
5- ماشين لباسشویی:
1- ظرفيت ماشين لباسشويي را متناسب با تعداد افراد خانواده انتخاب كنيد.
2- تا حد امکان از برنامه دورهاي كم آبكشي براي آبكشي لباسها استفاده كنيد.
3- از لباسشویی زمانی استفاده کنید که لباس کافی براساس ظرفیت ماشین لباسشویی و برنامه شستوشوی مربوطه داشته باشید. به عبارت دیگر هنگام شستوشو، از ظرفیت کامل لباسشویی استفاده کنید.
4- حتي الامكان بجاي استفاده از خشك كن ماشين لباسشويي، از هواي آزاد جهت خشك كردن البسه استفاده كنيد .
5- در ساعات اوج مصرف برق از لباسشویی استفاده نشود.
6- تمیز کردن به موقع فیلتر لباسشویی باعث افزایش کارآیی و کاهش مصرف انرژی در لباسشویی می شود.
7- براي شستن لباس از درجه حرارت مناسب آب استفاده شود. باتنظيم درجه حرارت آب ، متناسب با ميزان كثيفي البسه از 90 درجه به 60 درجه ،مصرف برق دستگاه به مقدار قابل توجهي كاهش مي يابد.
6- و سايل صوتي و تصويري و رايانه ها:
1- بررسي مصرف وسايل صوتي و تصويري به ويژه تلويزيونهايي كه در حالت آماده به كار (standby) هستند، نشان ميدهد نيمي از استفادهكنندگان از اينگونه وسايل، آنها را در حالت آماده به كار قرار ميدهند كه به دليل مصرف انرژي در اين حالت، در مجموع باعث اتلاف مقادير زيادي انرژي الكتريكي خواهد شد. لذا توصيه ميگردد از كليد قطع و وصل (off /on) استفاده شود و در زمانهاي طولاني ، شاخه تلویزیون ، ویدئو ، ضبط صوت ، رايانه و دستگاه های بازی را هنگامیکه نیازی به استفاده ندارید از پریز خارج نمایید .
2- تلویزیون نباید در معرض رطوبت یا نور مستقیم خورشید باشد .
3- حتي رايانه خاموش نيز در حدود 10 وات برق مصرف مي كند. راه حل آن استفاده از پريز هاي رابط مجهز به كليد قطع و وصل
4- رایانه های كيفي (Laptop) تنها در حدود 20 درصد كامپيوترهاي روميزي انرژي مصرف مي كنند.
7- جاروبرقي:
1- در خريد جاروبرقي به اين نكته توجه كنيد كه نوعي از آن را انتخاب نماييد كه قدرتش متناسب با نياز شما باشد انتخاب جاروبرقي بسيار پرقدرت، لزوماً بهترين انتخاب نيست.
2- در هنگام استفاده از جاروبرقي حتماً دقت كنيد كه آشغالهاي مرطوب يا اشياء بزرگ و تيز را از سر راه دور كنيد زيرا اين اشياء ميتوانند به موتور دستگاه ضربه وارد كنند و توان آن را كاهش، و به اين ترتيب مصرف برق را افزايش دهند.
3- در جاروهاي برقي، معمولاً چندين درجه قدرت كشش وجود دارد، براي نظافت هر بخش منزل، از قدرت لازم و نه قدرت بيشتر استفاده كنيد.
4- از كار مداوم با جاروبرقي بپرهيزيد زيرا روشن بودن دراز مدت به موتور دستگاه فشار زيادي وارد ميكند . 10 دقيقه كار سپس 10 دقيقه استراحت روش مناسبي براي استفاده از جاروبرقي ميباشد.
5- جاروبرقي بايد هميشه كاملاً تميز باشد و لوله هاي آن گرفتگي نداشته باشد تا فشاري به موتور نيايد.
6- كيسه آشغال جاروبرقي را هميشه قبل از پرشدن كامل، عوض كنيد و فيلتر آن را لااقل دوبار در سال شستشو يا تعويض نماييد.
8- اتو:
1- هنگام استفاده از اتو، ابتدا لباس هایی را که می خواهید اتو کنید، آماده کنید.
2- قبل از اتو کردن آخرین لباس اتو را از برق بکشید .
3- قبل از اتو کردن ، لباس ها را دسته بندی و جدا کنید . چرا که لباسهای با جنس کتان نیاز به استفاده از درجه بالای اتو دارند.